കൊച്ചി നഗരത്തിന്‌ തൻ്റെ സ്വന്തം ഹോളിവുഡ് തിയേറ്ററുണ്ടായിരുന്നു. ‘പട്ടേൽ തിയേറ്റർ’ – മലയാളം സിനിമ ചരിത്രത്തിൽ ഒരിക്കലും മറക്കാനാകാത്ത ഒരിടം. ഇന്ന് കാണാനില്ലെങ്കിലും, ഒരുകാലത്ത് കേരളത്തിന്റെ ആദ്യ ട്യൂബ്ലൈറ്റ് കത്തിച്ച കെട്ടിടമായിരുന്നു ഇത്. ഹിന്ദി സിനിമകൾ ആദ്യമായി എത്തിച്ചതിനും, മോണിങ്ങ് ഷോ ആരംഭിച്ചതിനും നന്ദി പറയേണ്ടത് പട്ടേൽ തിയേറ്ററിനാണ്. ഇത് ഒരുപക്ഷേ, ദേവാലയം പോലെ – പട്ടേൽ സേട്ടിന്റെ സ്വപ്നം തന്നെയായിരുന്നു. മതഭേദമന്യേ എല്ലാവരും ഒന്നിച്ചു കാണാനാകുന്ന കലാലയമാകണം എന്നത് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആ സൗന്ദര്യചിന്തയും മാനവികതയും കൊണ്ട് തീർത്ത അത്ഭുതമാണ് ഈ തിയേറ്റർ. മുഹമ്മദ് റാഫിയെയും കൊച്ചിയുടെ സ്വന്തം മെഹബൂബ് ഭായിയെയും ഒരേ വേദിയിൽ കൊണ്ടുവന്ന അപൂർവ മുഹൂർത്തം ഇവിടെ സാക്ഷ്യമായി. പട്ടേൽ തൻ്റെ ജീവിതം മുഴുവൻ കലയ്ക്കായി, സൗഹൃദത്തിനായി, പൊതു ക്ഷേമത്തിനായി അർപ്പിച്ചു. പക്ഷേ, ജീവിതം അദ്ദേഹത്തെ അവസാനത്തിൽ യാചകനാക്കിത്തീർത്തു. ആ കഥയിലേക്ക് വിശദമായി. ഇത് കോച്ചിയിലെ ചരിത്രത്തിന്റെയും മലയാള സിനിമാപ്രേമത്തിന്റെയും അദ്ധ്വാനപൂർണ്ണമായ ഓർമ്മകളുടെ ഒരു ഭാഗമാണ്‌.
ആ സിനിമാശാലയ്ക്ക്‌ വളരെയേറെ പ്രത്യേകതയുണ്ടായിരുന്നു. ഓലകൊണ്ടോ മറ്റോ മറച്ച ഒരു സിനിമാ കൊട്ടകയായിരുന്നില്ല അത്. അന്ന് ഡാമുകൾ നിർമ്മിക്കുവാൻ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന സുർക്ക മിക്‌സ്‌ ചെയ്ത് കല്ലുകൾ കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ, കൊട്ടാരസദൃശമായ വലിയൊരു മണിമാളികയായിരുന്നു ആ കെട്ടിടം. കേരളത്തിൽ ആദ്യമായി ട്യൂബ്ലൈറ്റ് കത്തിച്ചത് ഈ തിയേറ്ററിലായിരുന്നു. ‘വാഴപ്പിണ്ടി വിളക്ക്‌’ എന്നായിരുന്നു നാട്ടുകാർ ഇതിനെ വിളിച്ചിരുന്നത്‌. കേരളത്തിലെ തന്നെ മികച്ച ഒരു കലാസൃഷ്ടിയായിരുന്ന ഈ കെട്ടിടത്തിന്റെ ശിൽപ്പഭംഗി കാണുവാൻ കേരളത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നും ആളുകൾ വന്നിരുന്നു.
ഇതിന്റെ നിർമാണത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയത് കൊച്ചിയെ കൊച്ചിയാക്കിയ പ്രഗൽഭനായ എൻജിനിയർ റോബർട്ട്‌ ബ്രിസ്റ്റോ ആയിരുന്നു. ആ തിയേറ്ററിന്റെ പേരാണ്‌ പട്ടേൽ തിയേറ്റർ. ഈ തിയേറ്ററിന്റെ മുതലാളിയായിരുന്ന ഇബ്രാഹിം പട്ടേൽ സേറ്റ്‌ ഒരു കലാസ്നേഹിയും മതേതരവാദിയും ആയിരുന്നു. പട്ടേൽ സേട്ടിന്‌ കണ്ണെത്താത്ത ദൂരത്ത് ഒരു തെങ്ങിൻ തോപ്പ് ഉണ്ടായിരുന്നു. പിന്നീട് അതിലേക്കുള്ള പടിയിലൂടെ ‘തോപ്പുംപടി’ എന്ന പേര്‌ പിറവിയെടുത്തു. തൻ്റെ തോപ്പ് വിറ്റ് കിട്ടിയ പണംകൊണ്ടാണ്‌ പട്ടേൽ സേറ്റ്‌ തിയേറ്റർ പണിതത്‌.
അദ്ദേഹം പലരോടും പറഞ്ഞിരുന്നു—സിനിമാശാല എല്ലാ മതസ്ഥരും ഒന്നിച്ചിരുന്ന്‌ ആസ്വദിക്കുന്ന ഒരു ദേവാലയം പോലെയാകണം. മദിരാശിയിലെ കാസിനോവിലെ സ്ഥിരം സന്ദർശകനായിരുന്ന അദ്ദേഹം തൻ്റെ തിയേറ്റർ മദ്രാസ് കാസിനോയുടെ മാതൃകയിൽ നിർമ്മിക്കണമെന്നു ആഗ്രഹിച്ചു. റോബർട്ട്‌ ബ്രിസ്റ്റോ ആ വെല്ലുവിളി ഏറ്റെടുത്തു. ആ തിയേറ്റർ അതിമനോഹരവും വിശാലവുമായ രണ്ടുനില കെട്ടിടമായിരുന്നു; അതിനകത്ത് ഒരു തൂണുപോലും ഇല്ലാതിരുന്നത് അത്ഭുതം തന്നെയായിരുന്നു.
തിയേറ്ററിന്റെ ഉൽഘാടനം വളരെ വിപുലമായിരുന്നു. പട്ടേൽ ഹെലികോപ്റ്ററിൽ വന്നു, ആകാശത്ത് നിന്ന് പൂക്കൾ വിതറിയെന്നും ഫിലിം പെട്ടി പോലും ഹെലികോപ്റ്ററിൽ കൊണ്ടുവന്നതായും പറയുന്നു. ഹിന്ദി ചലച്ചിത്രങ്ങൾ ആദ്യമായി കൊച്ചിയിൽ എത്തിച്ചിരുന്നത് പട്ടേൽ തിയേറ്ററിലൂടെയാണ്. ‘ടെൻ കമാന്റ്‌മെന്റ്സ്‌’ എന്ന പ്രശസ്തചിത്രം കണ്ടത് ഈ തിയേറ്ററിൽ നിന്നാണെന്ന് പല പഴയ ആൾക്കാരും അഭിമാനത്തോടെ പറയുന്നു. കേരളത്തിൽ ആദ്യമായി മോണിങ്ങ് ഷോ നടത്തിയതും പട്ടേൽ തിയേറ്ററിലായിരുന്നു.
പട്ടേൽ തിയേറ്റർ സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്ന ‘ഗയിറ്റ് ഓഫ് കൊച്ചി’ എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന പ്രദേശം കലാസാംസ്കാരികമേഖലയായി പ്രശസ്തമായിരുന്നു. മലബാറിൽ നിന്ന് പോലും സിനിമാപ്രേമികൾ ഇവിടെ എത്തിച്ചേർന്നു. ഈ തിയേറ്ററിന്‌ മറ്റൊരു അത്ഭുതകരമായ ചരിത്രമുണ്ട്—മുഹമ്മദ് റാഫിയുടെയും മെഹബൂബ് ഭായിയുടെയും സംഗീതസംഗമം. 1958-ൽ അനാഥസംരക്ഷണത്തിനായുള്ള ധനശേഖരണാർത്ഥം റാഫി കൊച്ചിയിൽ എത്തിയപ്പോഴാണ് ഈ പ്രോഗ്രാം നടന്നത്. നിറഞ്ഞ സദസ്സ് റാഫിയെ കൈയ്യടിയോടെ സ്വീകരിച്ചു. റാഫി പാടിയപ്പോൾ ജനങ്ങൾ ആവേശഭരിതരായി, പിന്നീട് മെഹബൂബ് പാടണമെന്ന് ആവശ്യം ഉയര്‍ന്നു. റാഫി താനെ വേദിയിലേക്ക് ക്ഷണിച്ചു.
മെഹബൂബ് പാടി, “സുഹാനി രാത്…” – സദസ്സിൽ നിശ്ശബ്ദത നിറഞ്ഞു. പാട്ട് തീരുമ്പോൾ പോലും കൈയ്യടി മറന്ന നിമിഷം. റാഫി അദ്ദേഹത്തെ കെട്ടിപിടിച്ച് പറഞ്ഞു: “നിങ്ങൾ ഇവിടെ നിൽക്കേണ്ട ആളല്ല, ബോംബെയിലേക്ക് വരൂ, ലോകം അറിയുന്ന പാട്ടുകാരനാകും നിങ്ങൾ.” എന്നാൽ ഭായ്‌യ്ക്ക്‌ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടത്‌ കൊച്ചി, കൊച്ചിയിലെ സൗഹൃദങ്ങളും സംഗീതവേദികളും ആയിരുന്നു. തൻ്റെതന്നെ ആദ്യസിനിമ ‘ജീവിതനൗക’യിലെ ഹിറ്റായ “അകാലെ ആരു കൈവിടും” എന്ന പാട്ട്, റാഫിയുടെ പാട്ടിന്റെ തന്നെ ഈണത്തിൽ ആയിരുന്നു.
പട്ടേൽ സേറ്റ്‌ വലിയൊരു ദാനധർമ്മജ്ഞനുമായിരുന്നു, അതോടൊപ്പം ചീട്ട് കളിയോടുള്ള ലഹരിയുമുണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് വൻസമ്പത്ത് ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, റാമവർമ്മ ക്ലബ്ബിൽ ചീട്ട് കളിയിലൂടെയും തോൽവികളിലൂടെയും വലിയ നഷ്ടങ്ങൾ സംഭവിച്ചു. ഒടുവിൽ, കടം വാങ്ങി കളിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഒരു എറണാകുളത്തെ വ്യാപാരിയാണ് പിന്നീട് നാലരലക്ഷം രൂപ കൊടുത്ത് തിയേറ്റർ സ്വന്തമാക്കിയ ജേക്കബ്‌.
തുടർന്ന്, സിനിമ അവസാനിച്ചു, തിയേറ്റർ പൂട്ടി. പിന്നീട് ‘മംഗളം’ എന്ന പേരിൽ കല്ല്യാണമണ്ഡപമാക്കി, അത് ചെറിയ കാലം മാത്രമേ നിലനിന്നിരുന്നത്‌. വീണ്ടും, പഴയ കെട്ടിടം അനാഥപ്രേതമായി നിലകൊണ്ടു. കെട്ടിടത്തിനു മുന്നിൽ ഒരു സുന്ദരിയായ യുവതിയുടെ വലിയ പ്രതിമയുണ്ടായിരുന്നു. ഒരാൾ പോലും ശ്രദ്ധിക്കാതെ അതും ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമായിത്തീർന്നു. പിന്നീട്, നീക്കിയപ്പോൾ, അതാണ് പഞ്ചലോഹമായിരുന്നുവെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
ഇതുവരെ ധാരാളം പാവങ്ങൾക്ക് വീടൊരുക്കിയ ഈ ധനാഢ്യന്, ജീവിതം അതിന്റെ തന്നെ വഴിയിലൂടെ ദാരിദ്ര്യത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. പട്ടേൽ മാർക്കറ്റിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ യാചകനെന്ന തെറ്റിദ്ധാരണയിലായി, ആരോ പുവർഹൗസിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയെന്നും, പിന്നീട് ബന്ധുക്കൾ ഇറക്കി കൊണ്ടുവന്നുവെന്നും പറയുന്നു. ഒടുവിൽ, ആരെയും അറിയിപ്പിക്കാതെ Pattel സേറ്റ്‌ ഈ ലോകത്തോട് വിടപറഞ്ഞു. മരിക്കുമ്പോൾ കയ്യിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത് മുഷിഞ്ഞ കുറച്ച്‌ കടലാസുകൾ മാത്രമായിരുന്നു.
വിയറ്റ്‌നാം കോളനിയിലെ മൂസാസേട്ടിന്റെ കഥയിലൂടെ സിദ്ധീക്ക് ലാൽ പറഞ്ഞതും ഇതേ ജീവിതാനുഭവത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം തന്നെയായിരുന്നു. മികച്ചൊരു മനുഷ്യനായി, കലാസ്നേഹിയായ ഇബ്രാഹിം പട്ടേൽ സേട്ടിനെ ഒരു നിമിഷം സ്‌മരിക്കുന്നു. ഏറെ പരിശ്രമിച്ചിട്ടാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഫോട്ടോ ലഭിച്ചത് – പലർക്കും ഒരിക്കലും കാണാൻ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ലാത്ത, കാണാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന പട്ടേൽ സേട്ടിന്റെ അപൂർവ ചിത്രം, കൊച്ചിക്കായ് സമർപ്പിക്കുന്നു.
