ബംഗ്ലാദേശിൽ നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിലേക്കുള്ള കയറ്റുമതിക്കായി ഇന്ത്യൻ തുറമുഖങ്ങളും വിമാനത്താവളങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് കേന്ദ്ര സർക്കാർ വിലക്കേർപ്പെടുത്തി. ട്രാൻസ്ഷിപ്പ്മെന്റ് സൗകര്യം ഇനി ബംഗ്ലാദേശിന് ലഭിക്കില്ലെന്ന് കേന്ദ്ര റവന്യു വകുപ്പ് പുറപ്പെടുവിച്ച ഉത്തരവിൽ വ്യക്തമാക്കി. നിലവിൽ ഇന്ത്യയിൽ എത്തിക്കഴിഞ്ഞ ചരക്കുകൾക്ക് മാത്രമേ ഇനി ഈ സൗകര്യം അനുവദിക്കൂ. ഈ തീരുമാനം ബംഗ്ലാദേശിന്റെ വ്യാപാര മേഖലയ്ക്ക് കനത്ത ആഘാതമാകുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തൽ.
ഭൂട്ടാൻ, നേപ്പാൾ, മ്യാൻമർ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിലേക്കുള്ള കയറ്റുമതിയിൽ ബംഗ്ലാദേശ് വലിയ തോതിൽ ഇന്ത്യയെ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ, ഈ പുതിയ നീക്കം അവരുടെ വ്യാപാര മാർഗങ്ങളെ തടസ്സപ്പെടുത്തും. ബംഗ്ലാദേശ് ഇടക്കാല സർക്കാരിന്റെ തലവൻ മുഹമ്മദ് യൂനുസിന്റെ പ്രകോപനപരമായ പ്രസ്താവനകളാണ് ഇന്ത്യയെ ഈ കടുത്ത നടപടിയിലേക്ക് നയിച്ചതെന്ന് സൂചനയുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കൻ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളെക്കുറിച്ച് അവകാശവാദം ഉന്നയിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പരാമർശങ്ങൾ ഇന്ത്യയെ ചൊടിപ്പിച്ചു.
കൂടാതെ, ബംഗ്ലാദേശിൽ ഹസീനയുടെ പതനത്തിന് ശേഷം ഇടക്കാല സർക്കാർ അധികാരത്തിലെത്തിയതിന് പിന്നാലെ നടന്ന കലാപങ്ങളിൽ ഹിന്ദു ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ ആക്രമിക്കപ്പെട്ടത് ഇന്ത്യയിൽ വലിയ ആശങ്കയ്ക്ക് കാരണമായി. 2024 ഓഗസ്റ്റിന് ശേഷം ബംഗ്ലാദേശിൽ ഹിന്ദുക്കൾക്കെതിരെ 2,200-ലധികം ആക്രമണ സംഭവങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതായി ഇന്ത്യയുടെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം വെളിപ്പെടുത്തി. ഈ വിഷയത്തിൽ ഇന്ത്യ പലതവണ ശക്തമായ എതിർപ്പ് രേഖപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. എന്നാൽ, ബംഗ്ലാദേശ് ഇടക്കാല സർക്കാർ ഇത് സാമൂഹ്യ മാധ്യമങ്ങളിലെ തെറ്റായ പ്രചാരണമാണെന്ന് വാദിച്ചെങ്കിലും, ഈ നിലപാട് ഇന്ത്യയെ തൃപ്തിപ്പെടുത്തിയില്ല.
സിലിഗുരി ഇടനാഴിയും ചൈനീസ് സഹായവും
വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശന കവാടമായ പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ സിലിഗുരി ഇടനാഴി (Siliguri Corridor) തങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണത്തിലാക്കണമെന്ന ആഹ്വാനവുമായി ബംഗ്ലാദേശിൽ ഒരു വിഭാഗം പ്രചാരണം നടത്തുന്നുണ്ട്. ഈ ഇടുങ്ങിയ ഭൂപ്രദേശം, ‘ചിക്കൻസ് നെക്ക്’ എന്നറിയപ്പെടുന്ന സ്ഥലം, തന്ത്രപരമായി ഇന്ത്യയ്ക്ക് നിർണായകമാണ്. ഇതിന് പുറമെ, സിലിഗുരിക്ക് സമീപം ചൈനീസ് സാമ്പത്തിക, സാങ്കേതിക സഹായത്തോടെ ബംഗ്ലാദേശ് ഒരു വ്യോമതാവളം നവീകരിക്കാൻ പദ്ധതിയിടുന്നതായും റിപ്പോർട്ടുകൾ പുറത്തുവന്നിട്ടുണ്ട്. ഇത് ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ സുരക്ഷയെ ബാധിക്കുമെന്ന ആശങ്കയും തീരുമാനത്തിന് പിന്നിലുണ്ട്.
ചരിത്രപരമായ സൗഹൃദത്തിന് തിരിച്ചടി
1971-ലെ ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചന യുദ്ധത്തിൽ ഇന്ത്യ നൽകിയ പിന്തുണ മുതൽ, ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ ശക്തമായ നയതന്ത്ര ബന്ധമാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. ബംഗ്ലാദേശിന്റെ ഗാർമെന്റ്, തുണിത്തരങ്ങൾ തുടങ്ങിയ ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ കയറ്റുമതിക്ക് ഇന്ത്യൻ തുറമുഖങ്ങളും വിമാനത്താവളങ്ങളും ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിച്ചത് ഈ സൗഹൃദത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. എന്നാൽ, പാകിസ്ഥാനോടും ചൈനയോടും അടുക്കുന്ന പുതിയ ബംഗ്ലാദേശ് ഭരണകൂടത്തിന്റെ നിലപാട് ഇന്ത്യയെ നയം മാറ്റാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു.
ഇന്ത്യൻ കയറ്റുമതിക്കാർക്ക് ആശ്വാസം
ഇന്ത്യൻ കയറ്റുമതിക്കാർ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ ഈ തീരുമാനത്തെ സ്വാഗതം ചെയ്തു. ബംഗ്ലാദേശിന് ഇന്ത്യൻ സൗകര്യങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നത് അവസാനിപ്പിക്കണമെന്ന് അവർ ദീർഘകാലമായി ആവശ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. “ഇത് ഷിപ്പിംഗ് ചെലവ് കുറയ്ക്കും, കയറ്റുമതി വേഗത്തിലാക്കും,” എന്ന് അപ്പാരൽ എക്സ്പോർട്ട് പ്രമോഷൻ കൗൺസിൽ സെക്രട്ടറി ജനറൽ മിതിലേശ്വർ താക്കൂർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ഇന്ത്യൻ തുറമുഖങ്ങളിലെ തിരക്ക് കുറയ്ക്കാനും തദ്ദേശീയ കയറ്റുമതിക്ക് മുൻഗണന നൽകാനും ഈ നീക്കം സഹായിക്കുമെന്നും അവർ കൂട്ടിച്ചേർത്തു.
ബംഗ്ലാദേശിന്റെ സാമ്പത്തിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ
ബംഗ്ലാദേശിന്റെ കയറ്റുമതി മേഖല, പ്രത്യേകിച്ച് ഗാർമെന്റ് വ്യവസായം, ഇന്ത്യയെ വലിയ തോതിൽ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ ഗാർമെന്റ് കയറ്റുമതി രാജ്യങ്ങളിൽ ഒന്നായ ബംഗ്ലാദേശിന്, ഇന്ത്യയിലൂടെയുള്ള വഴി നഷ്ടമാകുന്നത് സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി സൃഷ്ടിക്കും. ശ്രീലങ്ക, സിംഗപ്പൂർ തുടങ്ങിയ മറ്റ് തുറമുഖങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വന്നാൽ ഷിപ്പിംഗ് ചെലവ് വർധിക്കുകയും ഡെലിവറി സമയം കൂടുകയും ചെയ്യും.
രാഷ്ട്രീയ പശ്ചാത്തലം
ബംഗ്ലാദേശിൽ ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ സർക്കാർ അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ടതിന് പിന്നാലെ അധികാരത്തിലെത്തിയ ഇടക്കാല സർക്കാർ ഇന്ത്യയുമായി സൗഹാർദപരമായ ബന്ധം പുലർത്തുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതും ഈ തീരുമാനത്തിന് കാരണമായി. മുഹമ്മദ് യൂനുസിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഭരണകൂടം ചൈനയുമായി സഹകരണം ശക്തമാക്കുന്നതും പാകിസ്ഥാനുമായി അടുക്കുന്നതും ഇന്ത്യ ഗൗരവമായാണ് കാണുന്നത്.
ആഗോള പ്രതികരണം
ഈ നീക്കത്തോടെ, ഇന്ത്യയുടെ പ്രാദേശിക ശക്തി വീണ്ടും ലോകത്തിന് മുന്നിൽ തെളിഞ്ഞു. ചൈനയുടെ സ്വാധീനം വർധിക്കുന്ന ദക്ഷിണേഷ്യൻ മേഖലയിൽ തന്റെ നിലപാട് വ്യക്തമാക്കാനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ശ്രമമായാണ് വിദഗ്ധർ ഇതിനെ വിലയിരുത്തുന്നത്. ബംഗ്ലാദേശിന്റെ പ്രതികരണം എന്താകുമെന്ന് കാത്തിരുന്ന് കാണേണ്ടതുണ്ട്, എന്നാൽ ഇത് ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിൽ വലിയ വിള്ളൽ സൃഷ്ടിക്കുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്.
